در گرماگرم انتخابات ریاست جمهوری و فضای پر التهاب و رقابتی روزهای آخر آن، انتخابات پنجمین دوره شورای اسلامی شهر بم همزمان با سراسر کشور برگزار شد. ویژگی مهم انتخابات این دوره برگزاری آن و اخذ رای از شهروندان بصورت الکترونیک بود. این نوع برگزاری انتخابات در بم در جای خود قابل بررسی است اما یکی از مهمترین مزایای آن، پایان تمام شائبه‌ها و شایعه‌ها در مورد نتایج انتخابات بود. چیزی که در دوره‌های قبل خصوصا دو دوره قبلی بیشتر از همه محل مناقشه است؛ همین حرف و حدیث‌ها در خصوص ورود برخی از افراد به شورای دوره سوم و چهارم است. بگذریم!
برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک -که امیدواریم در سالهای آینده با رفع نواقص در سایر شهرها نیز برگزار شود- و رسیدگی به اعتراضات برخی کاندیداها بعد از برگزاری انتخابات در حضور خبرنگاران و بازشماری تعدادی از صندوق‌ها به درخواست تعدادی از کاندیداهای معترض در مقابل دیدگان آنها، حجّت را برای همه از این لحاظ که روند رای‌گیری و شمارش آرا در تمامی شعبات رای‌گیری در شهر بم، قانونی و سالم بوده است؛ تمام کرد. این یکی از دستاوردهای مهم دولت یازدهم و هیات نظارت و اجرایی شهرستان بم برای برگزاری انتخابات شورای شهر بم است. حتی بعد از آن نیز دوباره در جلسه‌ای با حضور نماینده هیات نظارت استان که در فرمانداری بم برگزار شد؛ به اعتراض تنی چند از کاندیدایی که در دوره‌های قبلی عضو شورا بوده و این دوره به شورا راه پیدا نکردند هم رسیدگی شد و آنطور که از خبرها حاکی است، بالاخره آنها نیز قانع شده‌اند. این رفتار انتخاباتی برخی کاندیداهای معترض و راه نیافته به شورا نیز قابل تامل است.
زین پس ذهن ما در تمامی موارد قابل بررسی و تحلیل، به سمت آنچه که در بیرون از شعبات رای‌گیری و در روز انتخابات و قبل از آن و در ایام تبلیغات گذشته است؛ سوق پیدا می‌کند. در این خصوص جای بررسی و تحلیل و نقد بسیاری است. به شخصه سوالات زیادی در پس ذهن خود نسبت به تمام آنچه در روز رای‌گیری و قبل از آن در فضای انتخاباتی و رقابت بین کاندیداها گذشته است می‌بینم. آیا بعد از بررسی کامل فضای انتخاباتی بر پایه تحلیل نتایج بدست آمده می‌توان به این نتیجه رسید که انتخابات شورای شهر بم در دوره پنجم، فضای رقابتی و تبلیغاتی شفاف، پاک و بدون حاشیه و تخلف داشته است؟ آیا می‌توان از تعداد زیاد کاندیداها، به وجود افراد شایسته در میان آنها برای عضویت در شورای شهر و افزایش مشارکت مردم در انتخابات شورای شهر رسید؟ آیا فضای تبلیغاتی ناشی از این تعدد نامزدهای انتخاباتی، برای مردم آگاهی‌بخش بود یا سردرگم کننده؟ نحوه عملکرد احزاب و جناح‌های سیاسی در انتخابات به چه شکل بود؟ نقش آنها در افزایش مشارکت مردم و معرفی چهره‌های توانمند و شایسته چگونه بود؟ آیا آنها توانسته‌اند نقش خود را به خوبی ایفا کنند؟ فضای تبلیغاتی و نحوه استفاده از روش‌های تبلیغاتی و اینکه کاندیداها هر کدام به چه میزان در معرفی «خود واقعی» شان به مردم موفق بودند؛ چگونه بود؟ فضای تخریب‌ها و تهمت‌ها و استفاده از رانت‌ها و وعده‌های تطمیع کننده یا سخنان تهدیدگونه چگونه بوده‌است؟ تحلیل نتایج و میزان آرای هر کدام از منتخبین اصلی و علی‌البدل در مقایسه با دوره قبل ما را به چه نتیجه‌ای می‌رساند؟ در یک نگاه کلی، سطح شورای دوره پنجم رشد پیدا کرده یا تنزّل یافته یا تغییری نکرده است؟
با احترام به تمامی کاندیداهای انتخابات شورای شهر و تبریک به افراد منتخب اصلی و علی‌البدل، عرض می‌کنم که این سوالات و سوالات دیگر و یافتن پاسخ آنها پس از تامل و بررسی بی‌طرفانه و منصفانه و دقیق، قطعا نقشه راهی جدیدتر پیش پای همه ما خواهد گذاشت که باید در فرصت بیشتر و بعدی توسط روزنامه‌نگاران، کارشناسان، فعالان سیاسی، اجتماعی و شهری و… حتما مورد بررسی قرار گیرد.
علاوه بر پاسخ به سوالات ذکر شده، بدون شک رصد و بررسی روند کاری و نوع تصمیم‌گیری و چگونگی تعاملات در شورای جدید از نگاه تیزبین رسانه‌ها، خبرنگاران و صاحب‌نظران و کنشگران و فعالان سیاسی، اجتماعی، شهری، اقتصادی و فرهنگی دور نخواهد بود. در این بین از بررسی و واکاوی کارنامه چهار ساله شورای فعلی (دوره چهارم) نباید غافل ماند. بهرحال تاثیرات تصمیم‌گیری و مصوبات این شورا چه در زمان خود و چه در زمان بعد از خود بر مسائل جاری شهر غیر قابل انکار است و اعضای فعلی حتی در دوران بعد از پایان کار خود در شورای چهارم باید پاسخگوی تصمیمات گرفته شده باشند. فعلا آنچه که پیش روی ماست شورایی جدید شامل هفت عضو است (که نسبت به شورای فعلی، چهار نفر از اعضای آن کمتر شده) که بیشترین رای را نسبت به بقیه کسب کرده‌اند و به صحن شورا جهت تصمیم‌گیری در مورد آینده شهر و شهروندان راه پیدا کرده‌اند.
?استقلال کاری
چالشی پیش روی شورای جدید
شورا محل مشورت است. محل مشورت و هم‌اندیشی اعضای آن با یکدیگر و حتی محل مشورت شورا با افراد و گروههای صاحب نظر و خردمند و کاردان خارج از شورا. شورا کمیسیون‌هایی دارد که مسئول هر کمیسیون پس از اخذ نظر از افراد مختلف و با توجه به صاحب‌نظر بودن خود در آن زمینه، می‌تواند دیگر اعضای شورا را نسبت به تصمیم‌گیری و تصویب یا عدم تصویب یک طرح یا ایده قانع کند.
اما چیزی که بیان آن در موقعیت کنونی ضروری است و قطعا چالشی پیش پای شورای جدید خواهد بود (همچون شورای دوره‌های قبل)، میزان استقلال شورا و تاثیرپذیری آن از افراد، گروههای سیاسی و یا نهادهای غیر مرتبط خارج از شوراست که چگونگی رفتار شورا و اعضای جدید آن در این خصوص در روزهای آینده بیانگر و روشن‌کننده بسیاری از اتفاقات پس و پشت پرده خواهدبود. هم‌اکنون آزمون سختی در انتظار تک تک اعضای جدید است که نمره آن را مردم خواهند داد.
این روزها به مدد توانمند شدن مردم در عرصه‌های اجتماعی بدلیل حضور گسترده در شبکه‌های اجتماعی و حضور قدرتمندانه رسانه‌های مستقل به عنوان چشم بینای مردم و انعکاس آنچه که در جامعه می‌گذرد، توان نظارت اجتماعی بیش از پیش نیرو گرفته و قطعا هرگونه حرکت در بیراهه، اقدام بر خلاف مصالح عمومی و منافع جمعی شهروندان و هرگونه تصمیم‌گیری غیر عاقلانه و به دور از روح جمعی و مستقل شورا توسط مردم و ناظران تشخیص، نقد و سپس منعکس خواهد شد. اکنون عصر ارتباطات و زمانه‌ی رصد لحظه به لحظه تمام آن چیزی است که در یک شهر می‌گذرد. باید منتظر ماند و دید که شورای جدید چگونه شروع می‌کند، چگونه راه را طی می‌کند و چگونه راه را به پایان می‌رساند.
?پی نوشت‌ها:
۱- شنیده‌ها حکایت از آغاز بکار شبکه‌ای از لابی‌گری‌های متعدد شخصی، جناحی و نهادی است که قصد دارد حتی پس از آغاز به کار شورای جدید، روند تاثیرگذاری خود در تصمیم‌گیری‌های شورا را تثبیت کند و در اولین قدم در پی انتخاب فرد یا افراد مورد نظر خود به عنوان رییس شورای شهر آینده است. اگر اینگونه لابی‌گری‌ها به منظور تاثیرگذاری بر تصمیمات اعضای شورای شهر آینده آغاز شود، پایانی ندارد و در قدم‌های بعدی پروژه‌های جدیدتری را دنبال خواهد کرد.
۲- بنظر نگارنده جنس “استقلال” نهادی چون شورای شهر که اساس و پایه آن بر مشورت و هم‌اندیشی در کارها (که در اسلام هم بر آن تاکید شده‌است) می‌باشد؛ تا حدودی با استقلال دیگر نهادها متفاوت است. به این معنی که چگونه یک نهاد مشورت پذیر می‌تواند در عین حال استقلال خود را نیز حفظ کند؟ این مسائل آنقدر هم پیچیده نیست و سازوکار آن در قانون شوراها آمده و نحوه عملکرد شورا کاملا مشخص است. همچنین اعضای شورا علاوه بر اینکه بایستی خود در مسائل مختلف شهری و تخصصی خودشان صاحب نظر باشند، براحتی می‌توانند یک بدنه مشورتی شامل متخصصین و صاحب نظران حوزه‌های مختلف برای شورا ایجاد کنند تا بار کارشناسی و علمی شورا افزایش یابد.
۳- باید دید در روزهای آینده چقدر اعضای شورای جدید بصورت فردی و کل شورا بصورت یک واحد مشخص، از این الگوهای مشخص و در دسترس در جهت تصمیم گیری و تصمیم سازی استفاده خواهند کرد و احیانا تا چه میزان تسلیم فشارهای بیرونی و لابی‌های سیاسی اقتصادی خواهند شد و یا مقاومت خواهند کرد. فشارها و لابی‌هایی که هر کدام به دنبال تامین منافع سیاسی و اقتصادی فردی یا گروهی خود هستند. در هر صورت همانطور که قبلا گفته شد؛ ناظران اعم ناظران قانونی همچون سازمان‌های نظارتی و بازرسی و همچنین ناظران مدنی همچون مردم، نهادهای اجتماعی، رسانه‌ها و… علاوه بر رصد فعالیت‌های جاری شورای شهر، تنها شورای شهر با هفت عضو مشخص را مسئول تصمیمات و مصوبات و اجرا و نظارت بر اجرای آنها می‌دانند. در این بین حتی اگر عضوی ادعا کند که او با تصویب مصوبه‌ای که نتیجه‌ی خوب یا بدی داشته؛ موافق یا مخالف بوده، ادعایش چندان مورد پذیرش نیست. چرا که هر کدام از اعضای شورا باید در اقدامی جمعی برای رسیدن به یک شورای واحد تلاش کرده‌باشند.
محمدجواد رحیم نژاد | سردبیر طلوع بم – ۱۶۱
