ناهید کمال الدینی مدرس دانشکده گردشگری و هتلداری مجتمع آموزش عالی بم و دانشجوی دکتری گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی گزارشی از برگزاری اولین دوره آموزشی «گردشگری کشاورزی» در بم را در اختیار طلوع ارگ قرار داده است که در ادامه می خوانید. این دوره که با استقبال تعدادی از شهروندان بمی روبرو شد نیمه اسفند ماه سالجاری در طول یک هفته برگزار شد.
بسمه تعالی
پروژه”الگوسازی کشاورزی چندکارکردی در باغشهر بم” که با حمایت دفتر SGP سازمان ملل متحد و توسط انجمن احیاء ارزش‌ها طی دوسال گذشته در باغشهر بم اجرا شد، در نظر داشت که با معرفی، تنوع بخشی و ترویج کارکردهایی غیر از تولید خرمای مضافتی در منطقه، به ایجاد ارزش افزوده برای کشاورزان منطقه، کمک نماید. احیا و ترویج کشت واریته‌های بومی خرما(غیر از مضافتی)، تولید کمپوست، بستر کشت گلخانه و علوفهء دامی از سرشاخه‌های نخل، راه اندازی کارگاه تولید شیرینی‌های خرمایی و … برخی از اقدامات انجام شده در قالب اهداف این پروژه بوده اند. هدف نهایی مجموعه فعالیتها نیز، کمک به حفاظت از باغشهر بم به عنوان یک میراث جهانی بوده است.
در همین راستا و به عنوان حسن ختام اقدامات پروژهء مذکور، هفتهء گذشته یک دورهء آموزشی با هدف ترویج “گردشگری کشاورزی” در منطقه برگزار شد. موضوع “گردشگری کشاورزی” نیز یکی دیگر از کارکردهای کمتر شناخته شده برای کشاورزی بوده و مفهوم آن اشاره به یک واحد کشاورزی دارد که با اضافه شدن برخی خدمات، به عنوان یک مکان گردشگری با اهداف آموزشی و تفریحی نیز مورد کاربری قرار می‌گیرد.
با این توصیف، عرصهء ۲۳ هزار هکتاری باغشهر بم با بیش از ۵۰۰۰ هکتار سطح زیر کشت باغی، از ظرفیت بالایی جهت عرضهء خدمات اصیل گردشگری کشاورزی در داخل و حومهء شهر برخودار است. ترکیب چشم انداز وسیع و سبز باغات در کنار ارگ تاریخی و کویر لوت، امکانی است که گردشگران کمتر امکان بهره بردن از آن را در یک منطقهء شهری پیدا میکنند. ویژگی قرار گرفتن یک مقصد گردشگری کشاورزی تاریخی در بستر شهر، موقعیت ممتازی به شمار می‌رود که مهمترین اثر خود را در دسترسی به زیرساختها(مانند حمل‌ونقل) و روساختهای گردشگری(مانند هتل) عیان میسازد. بنابراین با نگاهی به این ظرفیت‌ها و با توجه به در خطر بودن حیات باغات باغشهر بم به واسطهء تغییر کاربری‌های متعدد از کشاورزی به مسکونی، میتوان امید داشت که از طریق توسعهء گردشگری کشاورزی و ایجاد معیشت مکمل برای کشاورزان، انگیزهء بیشتری برای حفظ باغات در ایشان ایجاد نمود.
به این منظور پس از طراحی سرفصل مباحث مورد نیاز جهت توجیه و ترغیب کشاورزان به راه اندازی مراکز گردشگری کشاورزی، یک دورهء آموزشی ۳۰ ساعته با مشارکت ۱۵ استاد برجستهء کشوری، ترتیب داده شده و از متقاضیان نیز ثبت نام به عمل آمد. طبق پیش بینی‌های اولیه، آموزش ۳۰ کشاورز و شهروند بمی علاقمند به این حوزه، در این برنامه در نظر گرفته شده بود که پس از اعلام فراخوان، به دلیل استقبال علاقمندان، ظرفیت دوره افزایش داده شد. همچنین با توجه به مجازی بودن ۲۴ ساعت از زمان دوره، هموطنانی از سایر نقاط کشور نیز امکان حضور در محیط مجازی کلاس را پیدا کردند و به این ترتیب ۶۰ شهروند بمی و ۴۰ هموطن از مناطق دیگر، در دوره شرکت نمودند. این برنامه در فاصلهء زمانی ۱۴ لغایت ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ با کمک موسسه آموزشی سپهر گردشگری هفتواد کویر برگزار گردید.
عناوین دروس آموزشی و اساتید مربوطه از این قرار بودند:
- انواع واحدها و فعالیتهای گردشگری کشاورزی، دکتر سعید رضا اصغری، مدیرگروه مرکز آموزش جهادکشاورزی رسول اکرم(ص)
- مولفه های گردشگری کشاورزی، دکتر حبیب محمودی چناری، عضو هیات علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان
- آشنایی با تجارب بین المللی گردشگری کشاورزی، دکتر لیلا طاهری، فعال و محقق گردشگری کشاورزی، سردبیر بولتن تخصصی اگروتوریسم، عضو کارگروه تدوین ضوابط گردشگری کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی
- ظرفیتهای اکولوژیک و توسعه پایدار در باغشهر بم، مهندس محمد درویش، پژوهشگر و محقق حوزه بیابان زدایی و کنش‌گر محیط زیست
- گردشگری خلاق و مدیریت غذا و نوشابه دکتر روشن بابایی همتی، مدیر مرکز گردشگری خلاق ایران، مدیرکمیته علمی ثبت شهر خلاق خوراک شناسی رشت در یونسکو
- آشنایی با تجارب مرکز گردشگری کشاورزی باغ فیروزه، مهندس ناصری، هم‌بنیانگذار کافه مزرعه- باغ فیروزه
- آشنایی با تجارب مرکز گردشگری کشاورزی مزرعهء توسکا، مهندس زمانی، مدیر مزرعه گردشگری توسکا
- گردشگری کشاورزی در باغشهر بم و ظرفیتهای آبیاری سنتی و گردشگری قنات ،ناهید کمال الدینی، مدرس دانشکده گردشگری و هتلداری مجتمع آموزش عالی بم، دانشجوی دکتری گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی
- فنون ارتباط با مشتری در گردشگری، امیرحسین حبیب زاده، راهنمای گردشگری
- مدیریت داخلی یک مرکز گردشگری کشاورزی ، جاوید سبحانی، مدیرمنطقه هتل‌های جهانگردی جنوب‌شرق کشور، دانشجوی دکتری مدیریت دولتی رفتارسازمانی
- دستورالعمل گردشگری کشاورزی، مهندس مهشید جعفری، سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بم، کارشناس ارشد معماری
- رویدادهای گردشگری کشاورزی و نحوه برنامه ریزی آنها ، دکتر مژگان ثابت تیموری، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد
- بازاریابی مرکز گردشگری کشاورزی و آشنایی با تجارب مجموعه ارگ سریزد، دکتر مجید سریزدی، دکترای گردشگری، مدیر و سرمایه گذار منطقه نمونه گردشگری ارگ سریزد
- مدیریت خدمات مورد نیاز گروه های خاص، نادر کردی، مدرس دانشکده گردشگری و هتلداری مجتمع آموزش عالی بم، دانشجوی دکتری گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی
- بازدید میدانی و کارگاه آموزشی مشارکتیِ گردشگری کشاورزی و تنوع زیستی در باغات مستعد بم، مهندس سید محمد میرلوحی، کارشناس ارشد اصلاح نباتات، رئیس هیات مدیره انجمن ارگانیک البرز، مربی ارشد تولید و بازاریابی محصولات کشاورزی ِزیستی.
در آخرین روز دوره، نیز فراگیران ساکن منطقه، در یک کارگاه حضوری شرکت نموده و ضمن کار تیمی و بازدید از باغات مستعد تبدیل به مراکز گردشگری کشاورزی، با ارزش‌های تنوع زیستی باغشهر بم نیز بیشتر آشنا شدند.
امید است که برگزاری این دورهء آموزشی فتح باب خوبی جهت ورود ظرفیتهای کشاورزی باغشهر بم به عرصهء گردشگری بوده باشد و در ادامه با جلب توجه بیشتر شهروندان و خصوصا نسل جوان به ارزش‌های چندجانبهء کشاورزی در منطقه، فصل نوینی در حفاظت و توسعهء باغشهر بم رقم بخورد.
