طلوع بم – سعید افروغ: در ابتدای این نشست خبری که لیلا فاضل و مسعود قمری کارشناسان پایگاه جهانی بم نیز در آن حضور داشتند؛ دکتر محسن قاسمی سرپرست این پایگاه گفت: تنها شش ماه پس از زلزله بم مجموعه تاریخی بم بزرگ، با هدف حفاظت از آثار باستانی و منظر فرهنگی آن در تاریخ ۱۷ تیرماه ۱۳۸۳ در مساحتی بالغ بر ۲۳ هزار هکتار از اراضی شهرستان بم و حومه آن در فهرست میراث جهانی در معرض خطر به ثبت رسید.
قاسمی که از نخستین روزهای دی ماه سال ۹۸ به عنوان سرپرست پایگاه جهانی ارگ بم منصوب شده با بیان اینکه در این مدت کارهای عمده‌ای در حوزه‌های مختلف در این پایگاه صورت گرفته است تاکید کرد: در نخستین روزهای حضورم در پایگاه یکی از مهمترین دلایل کند بودن مرمت و بازسازی ارگ بم را فاصله موجود بخش اداری و کارشناسی ما با کارگاه خشتی داخل ارگ دانستیم. از همین رو بخش کارشناسی و پژوهشی را به داخل ارگ بم و پایگاه را در خانه سیستانی مستقر کردیم.
پروژه‌های مهم در دست اقدام
دکتر قاسمی با بیان اینکه در بخش پروژه‌های مرمتی شش پروژه بزرگ در دستورکار این پایگاه قرارگرفت و بخش زیادی از اهداف و خواسته‌هایمان با توجه به این شش هدف رقم خورد افزود: این شش پروژه عبارتند از مرمت عمارت دروازه دوم، خانه میراکبر، بازسازی و مرمت برج کلاه فرنگی، بازسازی فاز دوم خانه سیستانی، آغاز بازسازی مجموعه یخدان ارگ قدیم و همچنین احداث کارگاه های حفاظت ادواری. یکی دیگر از کارهای مهم ما ساماندهی پیاده روهای اطراف ارگ قدیم طی امضای تفاهم‌نامه‌ای با شهرداری بود.
وی ادامه داد: فاز اول ساماندهی پیاده‌روهای اطراف ارگ انجام شده و ظرف چند روز آینده فاز دوم این پروژه نیز به طول ۳۵۰ متر در ضلع جنوبی ارگ قدیم شروع خواهد شد. قاسمی گفت: گزارش فعالیتهای سال ۹۸ و شش ماه اول سال ۹۹ این پایگاه به وزارتخانه مربوطه ارسال شده که مهمترین آن طراحی و راه اندازی دوربینهای حفاظت الکترونیکی و پایش تصویری ارگ بوده است که با اجرا و نصب این دوربین‌ها توانستیم امنیت بیشتری را در داخل و خارج ارگ بم برای گردشگران تأمین نماییم.
ایجاد موزه مشارکتی باستان شناسی و تاریخ بم
دکتر قاسمی در خصوص مشکلات موجود برای راه اندازی اولین موزه تاریخی جنوبشرق کشور در شهرستان بم بیان کرد: همین طور که می‌دانیم ساختمان فعلی پایگاه متعلق به شهرداری بم است و برای اجرای این طرح و تهیه ساختمان موزه تاریخ و باستان شناسی بعنوان اولین موزه شرق کشور، تفاهم نامه‌ای با شهرداری و شورای شهر بم امضا شده که به زودی عملیات اجرایی و راه اندازی موزه مشارکتی باستان شناسی و تاریخ بم آغاز خواهد شد و تا یک ماه آینده کل پایگاه جهانی به داخل ارگ منتقل میشود و ساختمان فعلی برای ایجاد موزه آماده میشود.
وی در ادامه گفت: مطالعات محتوایی راه اندازی موزه تمام شده و طراحی داخلی موزه در دستور کار قرار گرفته و بزودی تمام خواهد شد و با توجه به انتقال پایگاه به داخل ارگ، این فضا برای عملیات اجرایی طراحی موزه آماده میشود.
وی در ادامه افزود: انتقال پایگاه جهانی به داخل ارگ قدیم دو هدف داشت: اول اینکه کارشناسان ما بتوانند به صورت مستقیم با کارگاه‌های مرمتی وکارگاه‌های باستان شناسی و همچنین پژوهشکده داخل ارگ ارتباط برقرار کنند و دوم اینکه در ایجاد موزه بم تسریع شود تا بتوانیم با تاسیس موزه آثار کشف شده از بم بزرگ را برای عموم به نمایش بگذاریم که امیدواریم با همکاری شهرداری، میراث فرهنگی و شورای شهر و دیگر نهادها شاهد افتتاح این موزه تا پایان سال باشیم.
رفع مشکلات کارگران ارگ قدیم
محسن قاسمی در خصوص اهمیت مشکلات کارگران فعال در مجموعه ارگ بم و حقوق عقب افتاده آنها افزود: مجموعه میراث جهانی بم به عنوان بزرگترین مجموعه درکشور، متاسفانه در بخش پرداخت حقوق پرسنل ارگ با تاخیر چند ماهه مواجه بود ولی امروزه با برقراری ارتباط مناسب و پیگیریهای منظم، حقوق پرسنل پایگاه تا پایان دی ماه امسال تامین و در حساب استان قرار دارد و البته سند حقوق شهریور نیز برای پرداخت و واریز هم اکنون آماده است.
تشکیل هیات امنای ارگ بم
قاسمی در خصوص تشکیل شورای راهبردی این پایگاه بیان کرد: سالهای زیادی این شورا تشکیل نشده بود و حتی تعدادی از اعضای این شورا نیز در طی این سالها به رحمت خدا رفتند و کسی نبود این جلسات را برگزار کند. ما با تلاش بسیار توانستیم اولین جلسه رسمی این شورا در تیرماه امسال با حضور اعضای شورای راهبردی ارگ بم برگزار شد.
در سال گذشته به پیشنهاد وزیر میراث فرهنگی به هیات دولت ۲۱ مجموعه تاریخی کشور به صورت هیات امنایی مدیریت می شوند که براساس آن پایگاه جهانی بم جز این مجموعه ها قرار گرفت و این پایگاه زیر نظر وزیر و به صورت مستقیم با دبیرخانه تهران ارتباط خواهد داشت.
قاسمی در ادامه اظهار کرد: مجموعه جهانی بم نزدیک به ۱۲۰ پرسنل فعال دارد که ۶۰ نفر از آنها استاد کار و کارگر ساختمانی هستند.
ارگ بم را اگر با قبل از زلزله مقایسه کنیم تنها حدود ۴۰ درصد آن از دیدگاه مردم بومی شبیه به ساختمان اولیه قبل از زلزله است؛ هرچند از دیدگاه کارشناسان به بیش از ۸۰ درصد نیز می‌رسد و با شرایط کنونی و گذشت ۱۶ سال از بازسازی، مرمت و بازسازی آن با نگاه کارشناسی حدود هفت سال دیگر پایان می یابد.
اهمیت ثبت جهانی بم
دکتر قاسمی درخصوص اهمیت ثبت جهانی بم و منظر فرهنگی آن و اینکه چه منافعی را برای مردم بم در بر دارد گفت: چهار ویژگی مهم چون “قرار گیری در مسیر راه‌های اصلی تجاری و بازرگانی”، “قرارگیری در محل سکونتگاه و مجموعه زیستی در دل کویر”، “داشتن شاخصه معماری ویژه مانند قلعه” ، “داشتن قنوات و باغ شهر و آنچه توسط بشر در طول سالیان متمادی ساخته” موجب شده که بم و منظر فرهنگی آن ثبت جهانی شوند که این مهم دلیلی شد که به واسته آن کمک های بی شماری به مردم این شهر از سوی کشورهای بزرگ جهان صورت گرفت و اغلب حمایتها به خاطر داشتن بناهای تاریخی وحفظ و بازسازی آنها بوده است. ما بیش از بیست و چهار اثر ثبت جهانی در کشور داریم که سه اثر قبل انقلاب شامل تخت جمشید، چغازنبیل و نقش جهان اصفهان بوده است.
وی در خصوص چگونگی حفاظت از بناهای تاریخی و سایت ها و کشفیات و زیرخاکی ها اظهارداشت :به دلیل وسعت منطقه و کمبود داشته‌های ما، یگان حفاظت و اداره میراث فرهنگی و پایگاه جهانی قادر به حفاظت ازتمام سایت ها نیستند. اعتبار وزارت میراث کشور در سال گذشته دویست میلیارد تومان بوده است که این عدد هم صرف بازسازی و مرمت و هم نگهداری آنها میشود. وظیفه حفاظت برعهده یگان حفاظت میراث فرهنگی است و مدیریت این یگان ازقالب پایگاه ها خارج و زیرنظر اداره کل میراث استان است.
اجرایی نشدن نظارت کارشناسان پایگاه جهانی بم بر عمران شهری
در ادامه این نشست آقای قاسمی که عضو شورای شهر بم نیز هست افزود: با بیان اینکه مدتهاست که در جلسات عمران شهری خواستار آن هستیم که هر طرح عمرانی در شهر قرار است اجرا شود زیر نظر و نظارت مستقیم کارشناسان پایگاه اجرایی شود و ما در چارت سازمانی قرار گیریم اما متاسفانه هنوز انجام نشده است. وی متذکر شد: اگر امروز سیما و منظر شهری ما از کنترل خارج شده و نگاه کارشناسی به آن نشده است ضعف آن در نبود شورای معماری و دفتر مدیریت منظر فرهنگی در مجموعه مدیریت شهری است.
وی ادامه داد: المان های مختلف و نماهای ساختمانی زیادی در سطح شهر ساخته میشود بدون اینکه کارشناسان پایگاه اطلاع داشته باشد. این امر مساله‌ای است که همیشه مطرح شده که تمام اتفاقات و المانها و نماهای محدوده تاریخی باید استعلام و مجوز از پایگاه را داشه باشند تا دچار این ضعف بزرگ المانها در منظر و سیمای شهر نباشیم.
قیصریه زرتشتیان، کارخانه حناسایی و کلاه فرنگی ارگ
سرپرست پایگاه پژوهشی میراث جهانی بم و منظر فرهنگی به مرمت قیصریه، کارخانه حناسایی و خانه عامری که از آثار شاخص ما هستند اشاره کرد و گفت: حناسایی حدود ۸۰ درصد مرمت شده و از طریق ماده ۲۷ درحال واگذاری به بخش خصوصی است و متقاضیان زیادی برای آن درخواست داده‌اند و به محض اینکه قرارداد بسته و نهایی شود، طرح احیای حناسایی به متقاضی بخش خصوصی داده و قابل بهره برداری خواهد شد .
وی با بیان اینکه بخش عظیمی از بازارهای تاریخی و مجموعه قیصریه، مالکیت خصوصی دارد و ۷۵ درصد تملک شخصی و در همان حال مرمت شده باید با بخش خصوصی همکاری شود. وی با اشاره به نحوه مرمت کلاه فرنگی گفت: درخصوص کلاه فرنگی اسناد و مدارک و تصاویر زیادی وجود دارد که قبل زلزله را به نمایش گذاشته است. اما در حال حاضر چون حصار جلوی کلاه فرهنگی ریخته و مرمت نشده همزمان هم برج و هم پایه کلاه فرنگی دیده میشود و زمانی حصار مرمت شود شکل اولیه قبل از زلزله دیده خواهد شد .
طرح گردشگری باغ‌های پیرامون ارگ قدیم
سرپرست پایگاه پژوهشی میراث جهانی بم و منظر فرهنگی با اشاره به طرح گردشگری باغ‌های پیرامون ارگ قدیم که مجموعه بزرگ گردشگری را می تواند در سال های آینده شامل شود اظهار داشت: با کمک کارشناسان پایگاه و راهنمایی اساتید معماری دانشگاه آزاد اسلامی این طرح آماده و روند اخذ مجوز به زودی انجام میشود و با جذب سرمایه گذار می‌توان اتفاق خوبی را در بخش گردشگری و صنعت هتلداری در منطقه جنوب شرق کشور رقم زد و شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی باشیم.
کرونا و پایگاه جهانی ارگ بم
دکتر قاسمی گفت: یکی از مهمترین اتفاقات اخیر شیوع ویروس کرونا بود که از اسفند ماه گردشگری سراسر کشور را تعطیل کرد و به تبع آن مجموعه تاریخی ارگ بم هم تعطیل شد. در این مدت سعی کردیم جاذبه های شهرستان بم را از طریق سایتها و فضای مجازی معرفی کنیم. ما سعی کردیم حالا که گردشگری تعطیل است از قافله معرفی جاذبه‌های گردشگری عقب نمانیم. وی افزود: یکی از کارهای جذابی که در ایام شیوع کرونا انجام گرفت برگزاری مسابقه نقاشی برای کودکان ۵ تا ۱۳ سال بود که این کار با همکاری شورای شهر و بنیاد مطالعات امامی صورت گرفت و پایگاه میراث جهانی هم بانی این قضیه بود و این مسابقه در سراسر کشور نیز به صورت همزمان نیز برگزار شد.
