کرونا در استان کرمان برای پنجمین بار، خیز برداشته و مناطق مختلف، یکی پس از دیگری به رنگ قرمز پرخطر درمی‌آیند.
اگرچه به گفته‌ی دکتر مهدی شفیعی، سخنگوی دانشگاه علومپزشکی کرمان، نتایج آزمایشگاهی هنوز وجود ویروس دلتا (هندی) را در استان تایید نکرده‌اند اما براساس الگوی بیماری و افزایش شدید بستری‌شدگان، این احتمال که ویروس جدید در حال کرمان‌گردی است قوت گرفته آن هم در شرایطی که استفاده از ماسک به ۶۰ درصد رسیده است.
دکتر شفیعی در گفت‌وگو با فردای‌کرمان گزارشی از وضعیت شیوع بیماری در استان ارائه می‌دهد که بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید.
بخش دوم گفت‌وگو که درباره‌ی واکسیناسیون در استان است، فردا منتشر خواهد شد.
آقای دکتر، لطفا گزارشی از وضعیت شیوع کرونا در استان ارائه بفرمایید. به‌جز منوجان که وضعیت آن فوق‌قرمز اعلام شده، کدام‌یک از دیگر مناطق استان شرایط حادتری دارند؟
در حال حاضر، شهرستان‌های کرمان، بم، رودبار جنوب، قلعه‌گنج و منوجان در وضعیت قرمز کرونا هستند، اکثر شهرستان‌ها در وضعیت نارنجی و تعداد کمی در وضعیت زرد قرار دارند و این، نشان می‌دهد که مجدد، زنجیره‌ی انتقال بیماری در استان فعال شده است. بعد از پیک چهارم که طی هشت، ۹ هفته قبل کاهشی شد، حدود شش هفته وضعیت ثبات را داشتیم که نگران‌کننده بود چون انتظار داریم هر پیک که به اوج می‌رسد بعد از مدتی، روند کاهشی داشته باشد تا اینکه برسد به وضعیتی که قبل از وقوع پیک داشتیم اما این اتفاق نیفتاد و پیک ثابت شد و اکنون با افزایش کرونا در استان مواجهیم که دلایل متعددی دارد. یکی از دلایل مربوط به شروع فصل گرما و روشن شدن وسایل سرمایشی و حضور افراد در محیط‌های بسته بدون رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی است در حالی که در چنین محیطی، حرکت ویروس در فضا بیش از حد انتظار است و اگر یک فرد ناقل باشد، به‌سرعت همه‌ی کسانی که آنجا حضور دارند را مبتلا می‌کند. علاوه بر این، در معابر و فضاهای عمومی هم شاهدیم افراد بدون ماسک و بدون رعایت فاصله‌ی اجتماعی مناسب، در حال تردد و در ارتباط با یکدیگر هستند و به نظر می‌آید در بهترین شرایط در شهرها، استفاده از ماسک به ۶۰ درصد رسیده باشد در روستاها و شهرهای کوچک‌تر که وضعیت خیلی بدتر است. نکته‌ی مهم دیگر، برگزاری مراسمات پرتعداد است که در هفته‌های گذشته، به‌شدت در استان رواج داشت. تالارهای پذیرایی فعال بودند و ممکن است پروتکل‌ها از سوی متصدیان تالارها به‌خوبی رعایت شده باشد اما معمولا میهمانان مخصوصا وقت پذیرایی رعایت نمی‌کنند و در فاصله‌ی نزدیک هم قرار گرفته و، ماسک را هم برمی‌دارند. این اتفاقات باعث شده که خوشه‌های بزرگ خانوادگی مجدد در برخی از شهرستان‌ها شکل بگیرد که بیش‌تر، از مراسم عزا و عروسی شروع شده است. مواردی داشتیم که از یک خانواده، چهار نفر به‌دلیل ابتلا به کرونا بستری شده‌اند. نگرانی جدی در حال حاضر، مربوط به خیزش موج جدید در جنوب کشور است که شیب بسیار تندی دارد و به‌ویژه در استان‌های هرمزگان و سیستان‌وبلوچستان و جنوب استان خودمان، به نظر می‌آید ویروس دلتا (هندی) در گردش است.
وجود این ویروس در استان ما هم محرز شده است؟
براساس نتایج آزمایشاتِ نمونه‌هایی که برای تعیین نوع ویروس به تهران ارسال کرده‌ایم، هنوز مورد مثبت کرونای دلتا در استان گزارش نشده اما احتمالا این ویروس در استان ما هم در گردش است و ممکن است در کنار کرونای انگلیسی که در چند ماه گذشته، گونه‌ی غالب بود، شیوع ویروس هندی، اپیدمی را تشدید کند و این‌ها همه نگران‌کننده است. ما در حال حاضر، به نظر می‌رسد در ادامه‌ی پیک چهارم کرونا در استان نیستیم بلکه وارد پیک پنجم شده‌ایم که اگر به‌درستی و به‌موقع مدیریت نشود، می‌تواند همه‌گیری گسترده‌ای را ایجاد کند.
می‌گویید گونه‌ی ویروس کرونای هندی در استان تاکنون تایید نشده، اما احتمال می‌دهید که باشد. برچه اساسی این احتمال را می‌دهید؟
ببینید، با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد، امکان آزمایش همه‌ی نمونه‌ها برای اینکه بدانیم کدام ویروس است وجود ندارد. آزمایشات اولیه را برای افراد علامت‌دار یا کسانی که در تماس با افراد بیمار بوده‌اند انجام می‌دهیم. اگر نتیجه مثبت شد، باید گونه‌ی ویروس تعیین شود که نیاز است به تهران ارسال شود. هنگامی که درصدی از نمونه‌ها با یک گونه‌ی خاص ویروس بودند، همان، می‌شود گونه‌ی غالب، و دیگر نیازی به تعیین نوع ویروس برای همه‌ی موارد نیست. ما در استان، کسانی که سابقه‌ی سفر به خارج داشته‌اند یا با کسانی که از خارج آمده‌اند ارتباط داشته‌اند یا از استان‌های مجاور آمدند یا روند بیماری‌شان طوری بوده که همکاران متخصص ما احتمال داده‌اند ویروسی متفاوت از قبلی‌هاست؛ این موارد را معمولا بعد از مثبت شدن نمونه‌ی اولیه، به آزمایشگاه‌های مرجع کشوری می‌فرستیم. تاکنون، گونه‌ی انگلیسی همچنان گزارش شده و موردی از هندی یا آفریقایی گزارش نکرده‌اند اما چون الگوی همه‌گیری در استان ما به استان‌های جنوبی شباهت دارد که هندی و آفریقایی داشتند براساس این شواهد احتمال می‌دهیم در استان ما ویروس هندی هم وجود دارد؛ ولی هنوز گونه‌ی غالب نشده است. براساس سازوکارهای موجود و تجربه‌ای که در کشور و دیگر کشورها داریم، شرایط را می‌توانیم مدیریت کنیم تا گونههای مهاجم‌تر ویروس، به گونههای غالب در جامعه تبدیل نشود.
علائم کرونای هندی که شبیه دیگر ویروس‌هاست. اینکه گفته می‌شود سرایت‌پذیری ویروس هندی بیش‌تر است به چه معناست؟
ویروس کرونا از هر کدام از زیرگونه‌ها باشد، علائمی که ایجاد می‌کند تقریبا شباهت به هم هستند؛ هرچند از یک فرد تا فرد دیگر ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد. مثلا از علائم خفیف گوارشی تا تنفسی نشان می‌دهد و حتی گاهی تا درگیری‌های قلبی و مغزی و کلیوی و… نیز می‌رسد. علائم غالب بیماری کووید اما، تب و لرز و بدن‌درد و استخوان‌درد و سردرد و تهوع و استفراغ تا علائم گوارشی است و زیرگونه‌ها هم معمولا همین علائم را دارند. ویروس‌ها در واقع موجودات نیمه‌زنده‌ی تک سلولی هستند و در بدن موجود دیگری می‌توانند قدرت فعالیت پیدا کنند؛ به‌ویژه اگر تک‌رشته‌ای باشند، خیلی شانس بالایی دارند تا در ژنوم آن ویروس، تغییر ایجاد شود. بعد از جهش، ماهیت اصلی ویروس از لحاظ بیماری‌زایی تغییر نمی‌کند اما ممکن است از لحاظ قدرت واگیری و شدت بیماری و ماندگاری در محیط بیرون نسبت به قبل شدت و حدّتی پیدا کند. در این مدت اپیدمی، گونههای انگلیسی و آفریقایی و برزیلی و هندی شناسایی شده‌اند و به نظر می‌رسد ویروس‌های جدید، سرعت سرایت‌پذیری بیش‌تری پیدا و راحت‌تر انتشار پیدا می‌کنند. گاهی ممکن است شدت بیماری بیش‌تر شود به این معنا که اگر ویروس قبلا علائم خفیف نشان می‌داد با تغییر جزئی در ژنوم، ارگان‌های حساس‌تر را درگیر کرده و شدت بیماری را بالا ببرد و مبتلایان نیاز به بستری در بیمارستان پیدا کنند. یا افراد با سن پایین‌تر که سیستم ایمنی قوی‌تری دارند را درگیر کند؛ مشاهده کردیم ویروس انگلیسی مواردی که سن پایین‌تر دارند را بیش‌تر درگیر کرده و در ویروس هندی هم به نظر می‌رسد این اتفاق افتاده است.
آقای دکتر، پیش‌بینی می‌کنید پیک جدید که در جنوب رخ داده، به شمال استان هم منتقل شود؟
به نظر می‌رسد کل استان دارد درگیر پیک جدید می‌شود. از هفته‌ی گذشته تا این هفته، تعداد شهرهای قرمز ما بیش‌تر شد و به نظر می‌رسد ویروس از جنوب استان، به‌دلیل ترددها و عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به دیگر مناطق استان نیز منتقل شده و در گردش است. یکی از شرایطی که استان دارد، تنوع آب‌وهوایی است. الان که در فصل گرم سال هستیم، در مناطق عمده‌ای هوا گرم است که در این مناطق، به دلیل بسته شدن در و پنجره و روشن شدن وسایل سرمایشی ویروس دارد منتقل می‌شود. در مناطق خوش آب‌وهوا، وسایل سرمایشی که روشن نمی‌شود، ممکن است در برخی ساعات، وسایل گرمایشی هم حتی روشن کنند. این وضعیت باعث شده عده‌ای برای فرار از گرما، سفرهای کوتاه درون‌استانی به مناطق خوش آب‌وهوا داشته باشند و حجم بالای تردد باعث می‌شود ویروس به گردش بیفتد. تجربه‌ی چهار موج قبلی هم در استان نشان داد، ویروس وقتی موجی ایجاد می‌کند حالت چرخشی دارد. یعنی از نقطهای که شروع می‌شود، کم‌کم به مناطق همجوار سرایت و بعد کل استان را درگیر می‌کند. در جایی که موج شروع شده، چون تعداد بیماران بالا می‌رود و مرگ‌ومیرها زیاد می‌شود، سخت‌گیری‌ها و رعایت مردم بیش‌تر شده و در نتیجه، ابتلا و فوت کاهش می‌یابد و در نقطهای دیگر موج شروع می‌شود تا به این وضعیت برسد. ما تاکنون، یکی، دو پیک داشتیم که از جنوب استان شروع و به شمال منتقل شد و یکی دو پیک هم برعکس این بود. پیک فعلی، براساس افزایش مواردی که در دانشگاه‌های علومپزشکی مختلف مشاهده می‌شود، اگر به موقع کنترل نشود کل استان را می‌تواند درگیر کند و به نظر می‌رسد هفته‌ی آینده درگیری از آنچه که اکنون داریم، بیش‌تر شده و تعداد مناطق قرمز افزایش یابد.
