امروزه تحقیقات یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهشی انجام نشود، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. براساس پژوهشی که در معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بم صورت گرفت نتایج با اهمیتی حاصل گردید که در نشستی توسط مسئولان مربوطه تشریح شد.
نشست خبری گزارش طرح تحقیقاتی خاتمه یافته با عنوان « شیوع انجام خودآزمایی پستان در میان زنان ایرانی: یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز» در معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بم برگزار شد. این نشست خبری با حضور اصحاب رسانه و همچنین مهندس محمد بنی اسدی معاون تحقیقات و فناوری و مدیران این حوزه با محوریت بررسی نتایج منتج از این طرح تحقیقاتی برگزار گردید و دکتر اسرا ناصحی با حضور در جلسه به بررسی ابعاد مختلف نتایج طرح مذکور پرداخت. در ادامه خلاصه ای از این نشست مبتنی بر سوالات مطروحه را می خوانید.
با توجه به عنوان طرح به نظر شما مخاطبین اصلی این طرح چه کسانی هستند؟
مخاطبین اصلی این طرح زنان، به‌ویژه زنان ایرانی، هستند؛ زیرا خودآزمایی پستان یک روش ساده و در دسترس برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. علاوه بر این، متخصصان سلامت از جمله پزشکان، پرستاران، ماماها، و سیاست‌گذاران حوزه بهداشت نیز از جمله مخاطبان مهم این پژوهش محسوب می‌شوند، زیرا نتایج این مطالعه می‌تواند در تدوین برنامه‌های آموزشی و سیاست‌های پیشگیری و غربالگری سرطان پستان مؤثر باشد.
زمینه و لزوم مطالعه را توضیح بفرمایید.
سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان و از علل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در سراسر جهان، از جمله ایران، محسوب می‌شود. تشخیص زودهنگام این بیماری نقش مهمی در موفقیت درمان و افزایش نرخ بقای بیماران دارد. خودآزمایی پستان یک روش ساده، کم هزینه و دردسترس برای شناسایی زودهنگام تغییرات غیرطبیعی در پستان است. با این حال، مطالعات مختلف در ایران میزان‌های متفاوتی از شیوع انجام خودآزمایی پستان را گزارش کرده‌اند، و مشخص نیست که چه درصدی از زنان این روش را به‌طور منظم انجام می‌دهند. ازاین‌رو، این مطالعه با استفاده از مرور سیستماتیک و متاآنالیز، به دنبال ارائه یک برآورد دقیق از میزان انجام این روش در میان زنان ایرانی است.
روش مطالعه شما به چه صورت بوده است؟
این مطالعه به روش مرور سیستماتیک و متاآنالیز انجام شده است. پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر به‌طور جامع جستجو و ۸۸ مطالعه با ۷۶,۴۵۳ شرکت‌کننده انتخاب شد. داده‌ها با نرم‌افزار STATA 17 تحلیل و از آزمون‌های آماری مختلف برای بررسی ناهمگونی، روند زمانی، تأثیر سن، و سوگیری انتشار استفاده شد.
پیام های کلیدی این طرح را توضیح نمایید؟
میزان شیوع خودآزمایی پستان در ایران: نتایج نشان داد که تقریبا نیمی از زنان ایرانی (۴۳.۴٪) تاکنون خودآزمایی پستان را انجام داده‌اند، اما تنها ۱۶.۵٪ از زنان این کار را به‌طور منظم انجام می‌دهند. این تفاوت حاکی از کمبود آگاهی و آموزش‌های مرتبط با اهمیت انجام منظم این روش است.
اهمیت انجام منظم خودآزمایی پستان: با توجه به اینکه خودآزمایی پستان ابزاری ساده و کم‌هزینه برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان است، انجام منظم این آزمایش می‌تواند به شناسایی تغییرات غیرطبیعی در پستان و در نتیجه افزایش شانس درمان موفق و بقای بیماران کمک کند.
نیاز به برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه: با توجه به یافته‌های این مطالعه، ضروری است که برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی برای زنان ایرانی به‌ویژه در سنین مختلف و گروه‌های شغلی گوناگون طراحی شود تا میزان انجام منظم خودآزمایی پستان افزایش یابد و زنان به اهمیت آن در پیشگیری از سرطان پستان آگاه شوند.
تأثیر متغیرهای اجتماعی و جغرافیایی: یافته‌ها نشان می‌دهد که گروه‌هایی مانند کارکنان بهداشتی بالاترین میزان انجام خودآزمایی را دارند، در حالی که زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی پایین‌ترین میزان را گزارش کرده‌اند. این نتایج می‌تواند به سیاست‌گذاران کمک کند تا گروه‌های هدف مناسب برای برنامه‌های آموزشی را شناسایی کنند.
براساس یافته های پژوهش چه پیشنهاداتی جهت ارتقا کیفیت خدمات دارید؟
1.طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی منظم: نیاز به برگزاری کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی در سطح جامعه، به‌ویژه در مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها برای آگاهی‌بخشی به زنان درباره اهمیت خودآزمایی پستان و روش صحیح انجام آن وجود دارد. این برنامه‌ها باید به‌طور ویژه بر زنان در گروه‌های سنی مختلف و گروه‌های پرخطر تأکید داشته باشند.
2.افزایش دسترسی به اطلاعات و منابع آموزشی: می‌توان از رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های بهداشتی برای انتشار اطلاعات دقیق و ساده در مورد خودآزمایی پستان بهره برد. همچنین، توزیع بروشور و پمفلت‌های آموزشی در مراکز بهداشتی و درمانی می‌تواند در دسترس بودن این اطلاعات را تسهیل کند.
3.حمایت از زنان در گروه‌های مختلف شغلی و جغرافیایی: توجه ویژه به گروه‌هایی مانند زنان شاغل در بخش‌های غیر بهداشتی و زنان ساکن مناطق دورافتاده می‌تواند باعث ارتقاء مشارکت آن‌ها در برنامه‌های پیشگیرانه شود. برگزاری جلسات آموزشی در محل کار یا ایجاد خدمات مشاوره در دسترس این زنان می‌تواند مؤثر باشد.
4.تشویق به انجام منظم خودآزمایی پستان در مراکز بهداشتی: با توجه به اینکه در این مطالعه مشاهده شد که زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی کمترین میزان انجام خودآزمایی پستان را دارند، باید از طریق پزشکان و پرستاران، مشاوره‌های فردی و تشویق به انجام منظم خودآزمایی در این مراکز بهبود یابد.
5.توسعه سیاست‌های بهداشتی و حمایتی: به‌منظور افزایش آگاهی و پذیرش خودآزمایی پستان، لازم است سیاست‌گذاران به طراحی و اجرای برنامه‌های ملی پیشگیری از سرطان پستان بپردازند که شامل آموزش، پشتیبانی مالی، و خدمات رایگان یا ارزان‌قیمت برای زنان در سراسر کشور باشد.
