جشنواره سراسری طنز و کاریکاتور بم با عنوان «چرند و پرند»

به نام خداوند جان و خرد

جنتی کرد جهان را ز شکر خندیدن

آنک آموخت مرا همچو شرر خندیدن – مولانا

گفتار درباره تولد دوباره جشنواره سراسری طنز و کاریکاتور بم، تحت عنوان «چرند و پرند»

الف – سالی پس از زلزله دهشتناک بم، من جشنواره سراسری طنز و کاریکاتور بم را بر پا کردم با این مقصود و منظور که عملا اثبات شود، به رغم تمام مصایب (بم زنده است) و بدیهی است که همشهریان زلزله زده‌ام، مظهر و نمادی بودند از همه هموطنان که در تاریخ دیرپای ما با انواع مصیبت‌ها و شرور طبیعی و اجتماعی مواجه بوده و با این همه از پا نیفتاده‌اند.

باری، جشنواره با استقبال همگان مواجه شد. استادان کهنه‌کار و صاحب سبک در طنز و کاریکاتور کشور، مانند استادان شادروان عمران صلاحی و منوچهر احترامی و همچنین شاعر طنزپرداز و توانا، رضا رفیع و طنز نویس برجسته سیدعلی میرفتاح و کاریکاتوریست‌های توانمندی مانند سیدمسعود شجاعی طباطبایی و بهزاد باشو …از جمله داوران بودند.

از سوی دیگر، کاریکاتوریست‌ها و طنزنویسان از سراسر ایران، از دشت مغان تا چابهار و از سرخس تا آبادان و از رشت تا کیش و قشم در جشنواره شرکت کردند.

چنان اقبال و استقبال گسترده باعث شد تا تصمیم گرفته شود که جشنواره سراسری هر سال در بم برگزار گردد و آثار برگزیده منتشر شوند اما با تغییر دولت و دگرگونی رویکردها، جشنواره نیز به محاق تعطیلی فرو رفت ولیکن…

«رسید مژده که ایام غم نخواهد ماند…» حافظ

ب – موضوع واضحی است که در همه جای جهان و پیوسته، دولت‌ها و یا صاحبان صنایع، به شرط هوشمندی و فرهنگ، حمایت از کارهای بزرگ فرهنگی و هنری را عهده‌دار بوده‌اند.

چندی قبل این جانب با آقای حسین مرعشی درباره برپایی و تولد دوباره جشنواره سراسری طنز و کاریکاتور بم، گفت‌وگویی داشتم که خوشبختانه این موضوع مهم از جانب ایشان و همکارانشان در منطقه ویژه اقتصادی، صنعت خودروسازی ارگ جدید، با گشاده‌رویی و آغوش باز پذیرفته شد و حمایت مالی جشنواره، این بار با عنوان «چرند و پرند» را عهده‌دار شدند. همین جا به جاست که بر حسب وظیفه اخلاقی از جانب خودم و اگر گزافه‌گویی نباشد، از طرف طنزنویسان و کاریکاتوریست‌های جوان از آقایان مرعشی و دکتر غمخوار و مهندس فاضل، صمیمانه سپاسگزاری داشته باشم و در ضمن از آقای علیرضا گیلانپور نیز سپاسگزارم که دبیری اجرایی این کار سنگین و دشوار را پذیرفته است.

«با دل خونین لب خندان بیاور همچو جام» حافظ

پ – آشکارا، هموطنان ما یکی از صعب‌ترین مقاطع تاریخی خود را طی می‌کنند اما آیا میان بحران‌های عام اقتصادی و اجتماعی با طنزنویسی نسبتی هست؟ نگاهی حتی گذرا به تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران و جهان مبیّن این است که آری، هست! از باب مثالی هر چند مع‌الفارق در تاریخ دور میهن ما و در دوران ایلغار و ایلخانی چنگیزخان و تیموریان بود که درخشان‌ترین آثار طنز کلاسیک ایران و بلکه جهان را بزرگانی مانند عطار و سعدی و مولانا، عبید زاکانی و حافظ و … ایجاد کردند.

در جنبش مشروطه و در مقابله با ستم بی‌حد قاجارها بود که طنز جدید و جذاب ایران در آثار استادانی مانند دهخدا، سید اشرف‌الدین حسینی (نسیم شمال)، جلیل محمد قلی‌زاده و امثالهم به وجود آمد. چند دهه بعد در دوره بحرانی ملی شدن صنعت نفت بود که در تقابل با جهل عام و جور دربار و بهره‌کشی استعمار انگلستان، طنز و کاریکاتور ایران، باز هم قوت و قدرتی تحسین‌آمیز یافت.

در ادبیات جهان نیز، وضع کمابیش به همین نحو و روال بوده است.

مارک تواین در حین بحران‌هایی مانند جنگ‌های داخلی و تراژدی برده‌داری در آمریکا بود که اثر بی‌بدیلی چون (هاکلبری فین) را نوشت. در بحران‌های اقتصادی آمریکا بود که ارسکین کالدول، ویلیام سارویان و … آثار طنزشان را نوشتند.

در روسیه تزاری و بحران‌های گسترده آن سرزمین بود که گوگول، چخوف، شچدرین و … آثار ماندگارشان در طنز را به نگارش درآوردند.

باری، به هر حال بیشتر وقت‌ها اتفاقا بحران‌هاست که طنزنویسان و کاریکاتوریست‌های هوشمند و توانا را می‌پرورد. امیدواری فراوانی است که با حمایت مدیران اصلی و باهوش و با فرهنگ بخش صنعتی و خصوصی و با همکاری اداره کل ارشاد استان کرمان و شهر من، بم، جشنواره سراسری طنز و کاریکاتور «چرند و پرند» در همین اولین دوره خود، بتواند آثار ماندگار به طنز و کاریکاتور ایران پیشکش کند.

ایدون بادا

با احترام – محمدعلی علومی (دبیر علمی جشنواره چرند و پرند)

چهارم آذر ماه یک هزار و سیصد و نود و هفت